Onlangs verscheen er in de Volkskrant een column over de paardensport. De column komt er in het kort op neer dat Thomas, een volwassen man, een paardrijles cadeau heeft gekregen en zich na zijn eerste rijles een aantal dingen afvraagt. Zo had hij het gevoel dat hij een dier aan het schoppen was die de hele dag in zijn stal stond, zag hij paarden als getemde en onderworpen moordmachines en hij had zo zijn eigen gedachten over het voortplantingsproces van gedomesticeerde paarden, wat voornamelijk via KI verloopt.
Reacties verdeeld in twee kampen
De reacties op de column vanuit paardenliefhebbers zijn eigenlijk op te delen in twee kampen. Het ene kamp vindt de column vooral een belachelijk verhaal. De columnist heeft zich duidelijk niet in paardensport verdiept en begrijpt niets van paarden en paardensport. Het andere kamp gebruikt de column voor hun eigen lobby, waarbij dit soort situaties niet voor zouden komen als we paarden maar 24/7 buiten houden en merries weer natuurlijk laten dekken. Zij tonen zich vooral content met hun ‘waarheid’ en inzichten en begrijpen niet dat andere paardenliefhebbers deze inzichten (nog) niet hebben én daarnaar handelen. Wat beide kampen met elkaar gemeen hebben is dat ze heel veroordelend zijn naar kritische buitenstaanders en andersdenkenden.
Blinde vlek
De vraag is; is het beeld wat Thomas heeft van onze geliefde sport/hobby dan zo onterecht? Heel eerlijk? Ik denk dat een volwassen man van zo’n 80 KG (geen idee wat Thomas weegt, maar even een ruwe schatting) die nog nooit op een paard heeft gezeten, geen pretje is voor een paard. En het confronterende is dat leken bepaalde zaken soms scherper zien dan wij zelf. Zij hebben nog geen blinde vlek, geen filters waardoor ze gekleurd naar onze hobby c.q. sport kijken, met allerlei dogmatische opvattingen en overtuigingen over hoe het allemaal ‘hoort’ en ‘moet’.
Thomas heeft wel een punt...
Je kunt wel roepen dat een columnist zich beter had moeten verdiepen in het onderwerp, maar dat is niet per definitie de taak van een columnist. In dit geval gaat de column over zijn opinie. De column pretendeert geen waarheid en Thomas is cabaretier, dus deze column moet met een kleine kwinkslag gelezen worden. Daarnaast getuigt het van inlevingsvermogen en zelfreflectie dat Thomas beseft dat hij geen fijne ruiter is voor het paard. Het siert hem ook dat hij zich daar niet prettig bij voelt. Hij wil het paard geen pijn doen. Op basis van de instructies die hij krijgt interpreteert hij dat hij het paard moet domineren als een baas en terwijl hij zich prettiger zou voelen bij een manier van communiceren waarbij er sprake is van tweerichtingsverkeer. Heeft hij dan in de basis niet dezelfde waarden hoog zitten die bewuste en ervaren ruiters óók hoog hebben zitten? Welke ruiter wil nou bewust zijn paard pijn doen? En roepen we met zijn allen niet altijd dat een goede ruiter zijn paard hoort fluisteren en dat wij goed naar hem moeten luisteren? Dan is er toch ook sprake van een overleg in de communicatie tussen paard en ruiter?
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
In plaats van meteen de veroordelende positie in te nemen, zou je na het lezen van deze column jezelf ook af kunnen vragen hoe het komt dat buitenstaanders dit beeld hebben van onze sport? De buitenwereld kijkt steeds kritischer mee, en ik denk dat we als paardenliefhebbers er allemaal belang bij hebben als we naar de buitenwereld het juiste beeld uitstralen. Zelfs als we het onderling af en toe met elkaar oneens zijn. Als de publieke opinie zich echt tegen keert, dan zijn we straks onze sport en hobby kwijt. Allemaal, want een paard dat de hele dag in de regen staat, daar vindt de buitenwereld ook wat van. Dat is óók publieke opinie. We hebben dus een gezamenlijk belang om het juiste beeld uit te stralen.
Manege als poortwachter van de paardensport
Even terug naar de column; Thomas zijn eerste kennismaking met de paardensport vindt plaats op een manege. De manege is toch in de meeste gevallen wel de plaats waar geïnteresseerde leken kennis maken met de paardensport. Als een leek dan het beeld krijgt dat je een paard moet schoppen en domineren, misschien moeten we leken dan wel anders introduceren in de paardensport? Tijden veranderen. Mensen leiden nu steeds meer een sedentaire levensstijl. Daarnaast komen mensen en kinderen uit de Randstedelijke gebieden steeds minder in aanraking met dieren. Die factoren maken dat beginnende ruiters misschien wel meer obstakels te overwinnen hebben om een een goede ruiter te worden dan vroeger.
In Nederland is het nog altijd gebruikelijk dat we beginners die over geen enkele balans of coördinatie beschikken direct op een paard zetten. Waarom eigenlijk? Er zijn nu zoveel meer mogelijkheden en inzichten. Beginners zouden bijvoorbeeld op een simulator hun eerste lessen kunnen krijgen. In Duitsland is het gebruikelijk dat beginners eerst een periode aan voltige doen om een onafhankelijke zit te krijgen en er zijn ondertussen heel veel trainingen speciaal voor ruiters. Maar dit wordt nog nauwelijks op maneges aangeboden, laat staan verplicht gesteld dat beginners eerst aan hun eigen fysiek, balans en coördinatie te werken zodat ze enigszins in staat zijn in balans op het paard te kunnen zitten en daarmee het paard kunnen sparen.
Vrouwending
Thomas ziet de paardensport vooral als een ‘vrouwending’. En ook hier heeft hij best een punt. Als je eerste kennismaking plaatsvindt op een manege, dan zie je daar maar weinig jongens. Hoe komt dat eigenlijk? Een mogelijke verklaring kan misschien gevonden worden als we kijken naar het basisonderwijs. Jongens ontwikkelen zich anders dan meisjes en sinds de introductie van de PABO in de jaren 80 is het aantal mannen voor de klas aanzienlijk afgenomen. Meisjes presteren nu over het algemeen beter dan jongens, terwijl de intelligentie gelijk is. Over het algemeen wordt er op maneges ook voornamelijk door vrouwen lesgegeven. Onder de professionals bevinden zich nog steeds veel mannen. Maar de kloof tussen amateur en professional steeds groter geworden. Dus op maneges zijn er wellicht weinig mannelijke rolmodellen. Dat is verder geen oordeel, maar misschien wel iets om over na te denken hoe je de paardensport voor jongens aantrekkelijker zou kunnen maken. De paardensport is juist een van de weinige sporten waarin mannen en vrouwen op een gelijkwaardige manier tegen elkaar op kunnen nemen in de verschillende disciplines.
Hoe serieus nemen we zelf onze sport eigenlijk?
Springruiter Wesley Mulder is ook van mening dat we er zelf aan bijdragen dat we niet altijd het juiste beeld van onze sport naar buiten toe uitdragen en dat dat schadelijk is voor onze sport. “Ik hoor veel ruiters klagen dat er bijvoorbeeld te weinig paardensport op tv wordt uitgezonden en dat ze verontwaardigd zijn als buitenstaanders vinden dat paardensport geen sport is. Enerzijds is de sport voor buitenstaanders ook moeilijk te volgen. Waar wij graag naar bepaalde ruiters en bepaalde stijlen en technieken van rijden kijken, is dit voor een leek vaak niet goed te volgen. Terwijl de excessen voor een leek vaak wel zichtbaar zijn.
Paardensport is echt een uitzonderlijke sport in vergelijking met andere sporten. Ten eerste sporten we met een dier en het is de enige sport waarin je als 65 jarige nog mee kunt doen, waar mannen en vrouwen het tegen elkaar op kunnen nemen. Maar we mogen er wel eens bewuster uitstralen wat het inhoudt om paardensporter te zijn. Je moet voorkomen dat je de schijn tegen krijgt, voor zover de schijn niet al tegen is.
In onze sport zien we het paard als een atleet, maar ik zie toch veel ruiters met overgewicht. Dat geeft niet een heel representatief beeld van onze sport naar de buitenwereld, wanneer wij van onze paarden de inspanning van een topatleet verwachten en de ruiter zelf te zwaar en niet in een sportconditie is. Nu is het wel zo dat er zwaardere ruiters zijn die hun paard minder in de weg zitten, dan iemand die lichter is, alleen is dat voor de buitenwereld soms niet echt te begrijpen. Zo was er laatst een klein meisje op concours die aan haar moeder vroeg of het niet zielig was voor het paard dat die meneer zo zwaar was. Nu ging dat om een hele goede ruiter die zijn paard niet in de weg zat. Maar aan de andere kant; elke kilo moet wél over de sprong. Het blijft een verhaal met vele nuances en die zijn voor de buitenwereld niet zichtbaar. Toch is het wel van belang dat we er bewust van zijn dat dat zo gezien wordt. Daarnaast zijn ook nog altijd veel ruiters die naast paardrijden verder niet of nauwelijks aan sport doen. Zij willen wel heel graag paardrijden en sporten met hun paard, maar hebben er weinig voor over in zin van op je voeding letten en zelf trainen.
Zelf aan sport doen is niet alleen heel belangrijk om als ruiter fit te worden en daarmee een beter team met je paard te vormen, maar het zorgt ook dat je beter kunt inleven in je paard. Als je zelf nog nooit hebt getraind dan weet je ook niet hoe het voelt als je verzuurt. Wanneer jij je paard s’avonds als laatste om negen uur rijdt, en volgende dag s'morgens om acht uur weer gaat rijden, dan is je paard nog niet hersteld van zijn training. Toch zijn er ruiters die zich daar helemaal niet van bewust zijn. Terwijl als zij s’avonds zelf zouden hardlopen, dan zouden ze de volgende ochtend echt niet nog een keer zo’n zelfde training inplannen. Dan wéét je dat dat niet gaat.”
Veroordelende positie
Als het om paarden gaat is de een nu eenmaal bewuster dan de ander en hoewel leken zaken soms scherper zien dan wij, is het niet zo dat een leek het altijd bij het juiste eind heeft. Het zou natuurlijk makkelijk zijn als we de buitenwereld de mond konden snoeren door hun beeld van de paardensport af te doen als dom en belachelijk. Of wanneer we het gedrag van andere paardenliefhebbers kunnen veranderen door online even met wat stevige statements en oordelen te strooien. Zodat ze precies zo met hun paard zouden omgaan zoals wij denken dat goed is. En dan houdt dan negatieve gedoe vanzelf wel op. Toch?
Vergeet het maar, kansloos, want andere paardenliefhebbers gaan op een manier met hun paard om die bij hun waarden en normen en kennisniveau past. En die kunnen heel anders zijn dan de jouwe. Jouw normen, waarden, mening, opvattingen en overtuigingen zijn niet dè normen en waarden. Iedereen heeft het recht zijn eigen opvattingen te hebben. Ook als die lijnrecht tegenover de jouwe staan. Accepteer en respecteer dat andere paardenliefhebbers soms een andere visie kunnen hebben.
Het enige waar je invloed op hebt is je eigen omgang met je paard. Waar je ook invloed op hebt is de manier waarop jij naar buiten toe uitstraalt dat je je sport en het welzijn van het paard serieus neemt. Kun jij aan een leek uitleggen in simpele bewoordingen waarom je wat doet met je paard? Stel dat je de vraag krijgt of jij niet te zwaar bent voor je paard en of dat niet zielig is, hoe leg je dat dan uit? Hoe leg je zonder allerlei termen te gebruiken aan een leek uit hoe jij communiceert met je paard?
Het grootste gevaar op dit moment in de paardensport is dat mensen een andere visie en kritiek van buitenaf moeilijk kunnen accepteren. Zij willen hun ideaalbeeld opdringen aan een ander en doen dit soms met een fanatisme die alle grenzen te buiten gaat en vinden alles gerechtvaardigd in de strijd om 'paardenwelzijn'. Of ze zetten de kritische buitenwereld weg als dom en onwetend. Terwijl we van die buitenwereld wel verwachten dat ze onze sport en hobby serieus nemen.
Daar komt bij dat niemand is geboren als volleerd paardenmens met alle wijsheid in pacht. Ergens zijn onze paarden allemaal in meer of mindere mate slachtoffer geweest van onze onkunde en onwetendheid. En misschien nog steeds wel. Want we raken nooit uitgeleerd met paarden. Daarom is het ook zo boeiend. Is een beetje bescheidenheid dan niet op zijn plaats, wanneer je je bedenkt dat je ooit niet wist wat je nu wel weet?
Zou het niet beter zijn om je ego eens wat vaker terug in zijn hok te stoppen? En eerst eens te luisteren om te begrijpen, in plaats van meteen te reageren en te oordelen? Door zaken eens opnieuw tegen het licht te houden? Vanuit een neutrale positie, zonder ze meteen in te kleuren met emotie. De sleutel tot verandering begint bij het besef dat we allemaal als paardenliefhebbers onderdeel zijn van een groter geheel. En dat we allemaal een verantwoordelijkheid hebben hoe we onze liefhebberij naar buiten toe uitdragen. Wat doe je daarin zelf? Wat doe je zelf om de beste versie van je zelf te zijn om zo een goede partner voor je paard te kunnen zijn? Zowel mentaal als fysiek? En als je je geld met- of aan paarden verdiend, wat doe je dan zelf om dat op een manier te doen die het paard eer aan doet? Begin eens met die vraagstukken voor jezelf te beantwoorden.
Comments